Wanneer je het gevoel hebt dat je iemand moet winnen — hun aandacht, affectie, liefde of bereidheid om een relatie met jou te beginnen — en je doet dat door jezelf te overtreffen, je concurrentie in een slecht daglicht te zetten, rode vlaggen te negeren of jezelf te presenteren alsof je een promotiecampagne voert, dan ben je niet bezig met het winnen van een partner.

Wat je in werkelijkheid doet, is jezelf plaatsen in een soort permanente auditie voor de ander. Een auditie hoort iets eenmaligs te zijn, maar als je iemand moet overtuigen om voor jou te kiezen, wordt die auditie een terugkerend thema in de relatie. En zodra je iemand op die manier voor je moet winnen, zul je merken dat je dat ook steeds opnieuw moet blijven doen.

Vandaag richt ik me tot dat deel van jou dat denkt: “Als ik mijn waarde bewijs aan de ander, dan krijg ik daar iets voor terug.” En soms klopt dat. Soms lukt het je om de ander te overtuigen, om hun aandacht of liefde te winnen. Maar wat je niet doorhebt, is dat je jezelf traint om dit kunstje voor de rest van je leven te moeten blijven herhalen. Je leert jezelf aan dat liefde iets is wat je verdient door hard te werken, door je gedrag, emoties en zelfs je identiteit aan te passen. De band die daardoor ontstaat, is niet gebouwd op echtheid, maar op prestatie. Dus ja, je kunt “winnen”. Maar wat je wint, is geen liefde — het is een eindeloze auditie.

Laten we eens kijken hoe zo’n relatie vaak begint, want de start bepaalt meestal de toon voor de rest van de relatie. Als jullie allebei enthousiast en bereid zijn om samen jullie levens te delen — fantastisch! 💞 Dan bevind je je in een gezonde, gelijkwaardige en duurzame verbinding. Maar het tegenovergestelde gebeurt wanneer de relatie start vanuit het gevoel: “Ik heb jou gewonnen door mijn prestaties, door mijn gedrag, of door te laten zien hoe goed ik ben.” In dat geval wordt de toon: “Ik moet jou blijven overtuigen om bij mij te blijven.” Vanaf dat moment ligt de druk vooral bij jou. Elke keer dat de relatie even niet soepel loopt, voel jij je verantwoordelijk om het op te lossen — want zo begon het tenslotte. Elke keer dat de behoeften van de ander veranderen, pas jij je aan — want dat is de rol die je jezelf hebt aangeleerd. En zodra de liefde van de ander wat afneemt, begin je opnieuw met auditeren, bang dat iemand anders jouw plek inneemt. Zelfs bij tegenslag, zoals het verliezen van je baan of een moeilijke periode in je leven, kan de angst toeslaan dat je “niet meer goed genoeg” bent. Dus ga je harder je best doen, meer presteren, meer pleasen. En voor je het weet, ben je niet langer een partner die geliefd wordt om wie je bent, maar een acteur in een film waarin de ander de jury is.  Er blijft dan weinig ruimte over voor wie jij écht bent, omdat je aan het begin van de relatie al onbewust hebt besloten dat jouw eigen behoeften en grenzen minder belangrijk waren dan het binnenhalen van de ander.

Een andere valkuil van het idee dat je je waarde aan de ander moet bewijzen, is dat dit vaak voelt als macht en controle.  Voor veel mensen die oud zeer of patronen uit hun jeugd meedragen, kan dit extra aantrekkelijk zijn, omdat ze gewend zijn om zich te bewijzen aan anderen. Binnen zo’n performatieve mentaliteit voelt het veilig: het geeft een vertrouwd gevoel, het lijkt alsof je iets onder controle hebt, en het geeft je het idee dat je goed bezig bent. Maar het is een valstrik — zeker als dit de prijs is die je betaalt om in een relatie te zijn. Je belandt dan gemakkelijk in een onevenwichtige, toxische dynamiek, waarin jullie geluk afhangt van wat jij doet, zegt, presteert en hoe ver je bereid bent te gaan om het de ander naar de zin te maken. In zo’n relatie zijn de voorwaarden vaak: jij geeft alles, de ander past zich nauwelijks aan. Zodra jij stopt met het constant bewijzen van je waarde, kan de relatie wankelen. De ander is gewend geraakt aan jouw flexibiliteit en grenzen, waardoor hij of zij daar (bewust of onbewust) overheen kan gaan. Misschien doe je nog steeds mee met gedrag dat je eigenlijk niet goedkeurt, alleen maar om de relatie te behouden. Maar zo leer je de ander dat jouw grenzen geen consequenties hebben, terwijl je jezelf eigenlijk devalueert onder het mom van “investeren in de relatie.” Ik begrijp heel goed dat het verleidelijk is om dit te doen, vooral als je iemand écht graag in je leven wilt. Maar hoe moeilijk ook, het is gezonder voor jou om die drang te onderdrukken. Onthoud: als je moet strijden om in een relatie te komen, zul je moeten blijven strijden om erin te blijven. Dat patroon verandert niet, want de ander leert jou alleen kennen op die manier. Er circuleren veel filmpjes en adviezen online die zeggen dat je hard moet strijden om iemand “van hoge waarde” voor je te winnen. Maar dat is misleidend. ❤️ Twee mensen die samenkomen omdat ze aan elkaars behoeften voldoen en beiden gelukkig kunnen zijn, is iets heel anders dan iemand moeten overtuigen van jouw waarde om überhaupt samen te mogen zijn. Als je op die manier een relatie start, gebeurt dat onder valse voorwaarden, en probeer je jezelf passend te maken in iets dat waarschijnlijk niet bij je past.

Een ander probleem bij het “winnen” van de ander is dat, wanneer het je daadwerkelijk lukt, je dit vaak intern als een overwinning ervaart. Het geeft een gevoel van status — voor jezelf en soms ook naar de buitenwereld: “Kijk eens wat mij gelukt is.” Jij bent de uitverkorene, degene die deze persoon aan je zijde heeft. Dat gevoel kan een kick geven en onzekerheid tijdelijk wegdrukken. Het gevolg is dat de ander vaak een soort pronkstuk wordt. Je moet constant moeite doen om die persoon “bij je te houden” en te voorkomen dat iemand anders hem of haar afpakt. Die zogenaamde “winner status” geeft echter geen echte veiligheid in een relatie. Status lost geen pijn op, repareert geen verdriet en vult geen leegtes tussen twee mensen.  Dit gevoel van “ik heb gewonnen” kan zelfs een onderdeel van je identiteit worden. Het verlaten of verliezen van zo’n relatie kan daardoor ontzettend angstig voelen, alsof je een deel van jezelf verliest. Dat is precies waarom mensen vaak blijven in ongelijke relaties: je blijft hunkeren naar die bevestiging en prestatie om de ander bij je te houden. Het alternatief lijkt ondragelijk: plotseling ben je niet langer de “winnaar,” voel je de oude onzekerheden terugkomen, en wordt het verlies van de partner als een bevestiging van je eigen falen ervaren. Daarom blijf je soms veel langer in een relatie die eigenlijk niet gezond of gelijkwaardig is, omdat de prijs van loslaten te groot lijkt.

Om dit te voorkomen is het superbelangrijk om je bewust te zijn van je oud zeer en om actief te werken tegen die drang om je waarde te moeten bewijzen aan een ander. Wat je tolereert om in een relatie te komen, zal vaak de norm worden voor hoe het blijft in die relatie, dag in dag uit. Als je bijvoorbeeld één keer wegkijkt terwijl je partner openlijk flirt, train je jezelf én de ander om dit te accepteren. Evenzo, als je jezelf sterker, stoerder of groter voordoet dan je bent om indruk te maken, zal je dat elke dag moeten blijven doen om niet “door de mand” te vallen. Stel je voor dat jij houdt van rustige avonden en een stabiel ritme, maar je partner heeft een turbulent leven vol reizen en feesten. Als jij je aanpast puur om indruk te maken, verlies je stukje bij beetje jezelf. Je zult nooit meer vrijelijk kunnen kiezen voor een avondje samen op de bank, of je kostbare oplaadmomenten en vakanties inrichten zoals jij dat wilt. Hoe lang denk je dat je dit vol kunt houden? Jouw eigen waarde is veel belangrijker dan het “binnenhengelen” van iemand anders. Als je dit niet als kind hebt geleerd, worstel je hier vaak nog een groot deel van je leven mee. Je kunt verstrikt raken in ongelijke dynamieken, wachten tot de ander jouw leed inziet en eindelijk meebeweegt — maar dat moment komt meestal niet, want jullie hebben elkaar niet getraind om op die manier gelijkwaardig met elkaar om te gaan. Hoe langer dit oud-zeer patroon aanwezig is, hoe moeilijker het wordt om het te doorbreken. De schaamte die je, je hele leven met je meedraagt (de schaamte van niet goed genoeg zijn), zorgt er niet voor dat je gaat helen; vaak leidt het juist tot harder werken, nog meer pleasen en jezelf steeds opnieuw bewijzen.

Ik heb in een eerder blog al uitgebreid gesproken over limerence, en laat ik eerlijk zijn: dit patroon is perfecte brandstof daarvoor. 🔥 De kans dat je hierin terechtkomt — misschien zelfs meerdere keren in je leven — is bijzonder groot. De twijfelachtige aandacht en liefde van de ander zorgt ervoor dat je ze wilt vasthouden en nooit meer los wilt laten. Wanneer je voortdurend strijdt en je waarde probeert te bewijzen, voed je de fantasie van limerence. Je bent niet bezig met wie de ander werkelijk is of welke normen en waarden hij of zij hanteert. Je ziet die rode vlaggen waarschijnlijk wel, maar ze zijn niet relevant; jouw focus ligt op het toekomstbeeld dat jij hebt van jullie samen. Dat wordt het uitgangspunt, en verder telt weinig. Het probleem is dat dit patroon een situatie creëert waarin je altijd moet vechten voor de ander, zolang diegene maar overeenkomt met het beeld dat jij ervan hebt. Je denkt dat, zodra je de ander “hebt gewonnen”, al je oud zeer op magische wijze verdwijnt. Je verleden doet er niet meer toe, want je hebt nu deze persoon aan je zijde. Maar vergis je niet: iemand op deze manier voor je winnen creëert emotionele afhankelijkheid.

Je zenuwstelsel ontspant alleen wanneer de ander jou bevestigt, jou kiest, jou accepteert. En buiten het feit dat je daar waarschijnlijk de rest van je leven hard voor moet werken, zul je steeds opnieuw bevestiging nodig hebben dat ze nog van je houden en bij je willen blijven. Je bent voortdurend op zoek naar beloning voor de audities die je dagelijks uitvoert. En diep vanbinnen weet je altijd dat je deze persoon hebt “binnengehengeld” door jezelf aan te passen, door een andere identiteit aan te meten, om te bewijzen dat je iets waard bent. Alsof je op die manier zegt: “Kijk papa en mama, zie je wel dat ik ertoe doe? Jullie zaten verkeerd, want deze persoon ziet mij wél staan.” Maar de realiteit is dat deze partner nooit voor jou heeft gekozen, maar voor een illusie. Wil je dat iemand echt voor jou kiest — en blijft kiezen — zonder poespas, optredens, prestaties of audities? Dan begint alles met bewustwording. Word je bewust van je oud zeer, herken je patronen en merk op het moment dat de drang om je waarde te bewijzen de kop opsteekt. Daar ligt de sleutel naar vrijheid, gelijkwaardigheid en echte verbinding.